• Logowanie
• Rejestracja
• Kontakt
• O nas

Suseł moręgowany (Spermophilus citellus)

Łca: Spermophilus citellus

     Suseł moręgowany należy do rodziny wiewiórkowatych. Jest niewielkim gryzoniem zamieszkującym tereny Europy Środkowej i Wschodniej. W Polsce susła moręgowanego uznano za gatunek "zanikły lub prawdopodobnie zanikły" i objęto ścisłą ochroną gatunkową. Od 2005 w województwie opolskim, a od 2008 także w dolnośląskim prowadzi się reintrodukcję tego gatunku.

     Gryzonie te żyją w koloniach. Cechą charakterystyczną ich trybu życia jest sezonowa zmienność aktywności. W drugiej połowie lata przygotowują się do przetrwania zimy i ich dobowa aktywność ulega znacznemu skróceniu, zimy przesypiają w indywidualnych norach. W tym okresie temperatura ich ciała obniża się do 1,8-2,0 °C, a serce znacznie spowalnia swoją pracę.

     Susły są zwierzętami stadnymi. Żyją w rodzinach, które łączą się z kolei w kolonie, które wspólnie zajmują dane siedlisko i wzajemnie ostrzegają się przed niebezpieczeństwami. Kolonie susłów najczęściej liczą od około 20 do 200 osobników, choć zdarzają się także rekordowe populacje o liczebności rzędu kilkudziesięciu tysięcy osobników.

     Susły porozumiewają się ze sobą za pomocą mruczących oraz wibrujących dźwięków. Wydają dwa różne typy dźwięków ostrzegawczych. Jeden o niemodulowanej częstotliwości i, zaś drugi modulowany. Suseł, który zauważy niebezpieczeństwo, wydaje niemodulowany gwizd ostrzegawczy, który budzi czujność innych członków stada. Zwykle susły stają wówczas w pozycji wyprostowanej. Dźwięk modulowany jest sygnałem do ucieczki oraz schronienia się w norze.

     Naturalnymi wrogami susła są polujące na niego drapieżniki: tchórz zwyczajny, łasica, lis, kot domowy oraz niektóre gatunki ptaków drapieżnych. Pasożytuje na nim pchła ludzka i pchła Nosopsyllus fasciatus oraz kleszcz Ixodes laguri.

     Suseł moręgowany może być szkodnikiem upraw, szczególnie zbóż. Jednak liczebność populacji jest tak mała, że zagrożenie praktycznie nie występuje.

     Główną przyczyną wymierania susła w Polsce była likwidacja dużych obszarów pastwisk i ugorów, a także fragmentacja krajobrazu i przerwanie korytarzy ekologicznych. Na niektórych stanowiskach susły zostały wytępione w wyniku celowej działalności człowieka.

     Susły prowadzą dzienny tryb życia. Aktywność zmniejsza się jesienią, kiedy przygotowują się do przetrwania zimy. Latem susły wykazują aktywność przez około 11 godzin na dobę, a jesienią ulega ona skróceniu już tylko do około 7,3 godziny. Jesienią wejścia do nor zostają od środka zabudowane ziemią i utkane sianem, a na czas od października do marca zwierzęta zapadają w sen zimowy. Hibernują samotnie, każdy w oddzielnej norze. W tym okresie temperatura ich ciała obniża się do 1,8-2,0 °C, a serce spowalnia swoją pracę, do kilku razy na minutę. Podczas hibernacji organizm susła korzysta z zapasów tłuszczu zgromadzonego latem i jesienią. Co 3-20 dni suseł przebudza się na krótko. Podczas tych krótkich przerw w hibernacji zużywa 90% zmagazynowanego w ciele tłuszczu.

     Susły lubią w ciepłe dni wylegiwać się w słońcu, najlepiej w pobliżu wejścia do swojej nory. Często zamierają w pozycji wyprostowanej - stojąc "słupkiem". W ten sposób łatwiej mogą zauważyć zbliżające się niebezpieczeństwo. Podczas krótkotrwałych letnich ochłodzeń suseł potrafi zasnąć na kilka dni i przeczekać ten okres.

Galeria zdjęć 

Informacje hodowlane 

WYSTĘPOWANIE
     Suseł moręgowany zamieszkuje tereny Europy Środkowej oraz Wschodniej, od północnej części Austrii, przez Czechy, Słowację, Węgry, Mołdawię, północną Serbię i Czarnogórę, Macedonię, Grecję, Bułgarię, Rumunię, zachodnią Ukrainę i europejską część Turcji. Od 2005 roku gatunek jest reintrodukowany na terenie południowo-zachodniej Polski, gdzie zaniknął na początku lat 70. XX wieku. Zoolodzy w przeszłości wskazywali także na występowanie gatunku w Azji Mniejszej i Syrii. W południowo-wschodnich Niemczech i Chorwacji gatunek jest uznany za wymarły.

Suseł

     Spermophilus citellus prowadzi naziemny tryb życia. Zamieszkuje nizinne i wyżynne tereny otwarte głównie ugory, suche, kamieniste łąki, pastwiska, skarpy, nasłonecznione pagórki i stepy. Spotyka się go także na drogach i miedzach śródpolnych. Chętnie wybiera tereny o glebach bielicowych lub brunatnych i rędzinach, natomiast unika terenów wilgotnych i lasów. W Polsce suseł moręgowany zakładał kolonie na terenach dawnych kopalni wapienia i na piaszczystych nieużytkach. Chętnie lokował się w pobliżu pól uprawnych - szczególnie w porze dojrzewania zbóż. Lubi tereny o niskiej roślinności, bowiem łatwiej mu wtedy wypatrywać niebezpieczeństwa.

     Susły kopią rozległe nory. Każdy osobnik kopie swój własny system korytarzy, który może mieć nawet około 8 m długości i sięgać 2-2,5 m pod powierzchnię ziemi. Ciąg korytarzy składa się zwykle z ukośnych korytarzy wejściowych i krótkich, pionowych korytarzy awaryjnych. Nory budowane przez samice są głębsze i wyposażone w komorę z szerokim barłogiem, dobrze wymoszczonym sianem, przeznaczonym na okres porodu i czas wychowywania młodych.

     Historycznie suseł osiągnął na terenach dzisiejszej Polski swój północny skraj występowania. W drugiej połowie XIX wieku odnotowywano liczne populacje na Śląsku. Gatunek dość powszechnie występował w administracyjnych granicach Wrocławia i w okolicy Przemkowa. W 1900 roku odnotowano istnienie populacji w okolicy Żagania i Głogowa. Było to najdalej na północ wysunięte stanowisko susła moręgowanego. W tym samym okresie zarejestrowano kolonie na Górnym Śląsku: w Popielawie, Mysłowicach, Łabędach i Świbiu. Zaporę do rozprzestrzeniania się gatunku w kierunku północnym stanowiły kompleksy leśne.

     W XX wieku polskie populacje tego gryzonia znacznie zmalały. W latach 1922-1924 susły były już dość rzadko spotykane w rejencji opolskiej. Wyjątkiem była populacja w okolicy Strzelec Opolskich, ale już w 1938 roku odnotowano tam tylko 10 kolonii. W największej z nich, zlokalizowanej w Tarnowie Opolskim, zinwentaryzowano tylko od 60 do 70 nor, a w sześciu innych koloniach - w Kamieniu Śląskim, Kamionku, Poznowicach, Gogolinie, Żyrowej i w Centawie - od około 30 do 60 nor.

     Najwcześniej, bo około 1944 roku, susły moręgowane wyginęły pod Środą Śląską, Ziębicami, Wrocławiem i Zieloną Górą. Najwięcej kolonii susła wymarło w okresie pomiędzy wybuchem II wojny światowej a rokiem 1962. W 1964 roku Spermophilus citellus występował na Górnym Śląsku już tylko w 25 miejscach, a cała polska populacja liczyła około 60 tysięcy osobników. Największa kolonia susła zajmowała około 300 ha pastwiska - dawnego lotniska wojskowego leżącego między Nakłem, a Izbickiem na którym Suseł moręgowany miał optymalne warunki życia. Niestety w 1973 roku zinwentaryzowano łącznie już tylko sześć kolonii. Największa, leżąca koło Kamienia Śląskiego, liczyła kilka tysięcy osobników. Podczas badań w roku 1983 nie odnaleziono już na tym terenie żadnych śladów życia susła moręgowanego.



WYGLĄD
     Suseł moręgowany jestgryzoniem o średniej wielkości. Jego ciało posiada smukłą budowę, przy długości tułowia (wraz z głową) około 19,8-23,2 cm waży tylko 240-340 gramów. Ogon ma puszysty, krótki o długości około 5,5-8,2 cm. Suseł posiada krótkie futro, w części grzbietowej barwy żółtawo-szarej, na szyi i klatce piersiowej jasnej, zaś na brzuchu szaro-rudej. Charakterystyczne wybarwienie suseł moręgowany zawdzięcza gęsto ułożonym, poprzecznym widocznym prążkom. Gryzoń posiada stosunkowo duże, ciemne oczy, które leżą wysoko na głowie. Uszy ma bardzo krótkie, ukryte w futrze. Krótkie łapy, posiadają płaskie, długie oraz mocne pazury, pomocne przy kopaniu nor. Charakterystyczny wygląd głowy suseł zawdzięcza silnie rozwiniętym workom policzkowym. Jedyną cechą pozwalającą na wzrokowe odróżnienie samca i samicy na odległość jest zróżnicowanie wielkości ciała. Dorosłe samce są większe od samic.

     Futra susłów były w przeszłości używane w przemyśle futrzarskim. Pierwsze zapisy na temat wykorzystywania znaleźć można w "Opisie obyczajów za czasów Augusta III" Jędrzeja Kitowicza. Autor opisuje, że kontusze bywały podbijane na zimę "popielicami, królikami, pupkami, susłami, kunami i sobolami...". Jeszcze w latach 60. XX wieku futra z susła były cenionym surowcem w polskim przemyśle futrzarskim.

Susły na polanie

ROZMNAŻANIE
     Ze snu pierwsze budzą się samce, a dopiero później samice. Jeszcze przed godami samce starają się utrzymywać kontakt z jak największą liczbą samic. Ruja ma miejsce tylko jeden raz w roku. Samce współzawodniczą wówczas w wyszukiwaniu partnerek. Samice susła moręgowanego przyjmują jednak zaloty tylko i wyłącznie jednego samca. Zdobyta partnerka jest także pilnowana przez samca, by nie zbliżył się do niej rywal. Na widok przeciwnika samiec stroszy sierść i stoi w pozycji wyprostowanej z naprężonym ogonem, by swoją sylwetką przestraszyć zalotnika. Po zakończeniu okresu godowego (kwiecień-maj), który zwykle trwa około 20-25 dni, samce tracą zainteresowanie partnerkami, nie biorą udziału w wychowywaniu młodych. Tylko w wyjątkowych systuacjach samce, którym nie udało się zdobyć oraz zapłodnić zbyt wielu partnerek, pomagają w pogłębianiu nory i przygotowywaniu miejsca do porodu. W norze przygotowanej dla młodych samiec nigdy nie nocuje.

     Ciąża gryzonia trwa około 25-26 dni. Samica przeważnie rodzi od 3 do 8 młodych, tylko 1 raz w roku. Okres karmienia młodych przez samicę trwa do 6 tygodni. Młode susły opuszczają rodzinną norę zwykle w połowie czerwca. Wówczas masa ciała młodych obu płci jest podobna, ale jesienią samce są już wyraźnie większe od samic. Dojrzałość płciową susły osiągają dopiero na wiosnę następnego roku.

Suseł w norze

POŻYWIENIE
     Suseł moręgowany żywi się głównie zielonymi częściami roślin i nasionami. Czasami zjada także owady takie jak chrząszcze, świerszcze oraz motyle. Wyjątkowo posila się także jajami i pisklętami ptaków z naziemnych gniazd. W niewoli również żywi się zielonymi częściami roślin i ziarnami. Bardzo lubi nasiona dyni i słonecznika.

Filmy 

Suseł moręgowany

Sposoby zwalczania 

OCHRONA
     Suseł moręgowany jest obecnie gatunkiem zagrożonym. W 1985 roku gatunek został uznany w Niemczech za wymarły - za przyczynę ich wyginięcia uznano intensywne zalesianie nieużytków. W Polsce po wyginięciu całej populacji susła moręgowanego w latach 70. XX wieku podjęto próby reintrodukcji gatunku. We wszystkich współczesnych europejskich lokalizacjach następuje sukcesywne zmniejszanie się populacji. W optymalnych warunkach życia susła gęstość występowania na danym terenie waha się w przedziale od 18 do 48 osobników na 1 ha, ale są spotykane populacje znacznie zubożone, w których ten współczynnik zawiera się w przedziale 5-14 osobników/ha. Liczebność całej populacji w Rumunii szacowana jest na 15 tys. Jedynie w Dobrudży odnotowano wzrost wielkości populacji liczba susłów wzrosła tam po 1989 roku, co jest wiązane z porzuceniem intensyfikacji upraw po transformacji ustrojowej.

     W Polsce suseł jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. W załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną przy nazwie tych zwierząt zaznaczono, że jego ochrona ma pierwszeństwo przed wszelkimi potrzebami gospodarczymi, a gatunek wymaga ochrony czynnej. Zgodnie z zapisami tzw. Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej suseł moręgowany nie tylko podlega ochronie gatunkowej, ale jego siedliska należy też chronić w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000.

Młode susły przy norze

     W wydanej w 1992 roku "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" status susła moręgowanego określono jako "wymarły lub skrajnie nieliczny w jedynej w kraju ostoi reliktowej na Opolszczyźnie, która leży na północnej granicy zasięgu gatunku". W wydaniu z 2001 roku S. citellus zaliczono do kategorii zagrożenia EXP (Extinct in Poland) gatunek zanikły lub prawdopodobnie zanikły.

Komentarze (3)

Błąd | Weronika  |  2022-01-15, 10:16:52
Pierwsze zdjęcie umieszczone na stronie, tuż obok nazwy gatunku przedstawia susła perełkowanego, nie moręgowanego, który został opisany w artykule. Cechą identyfikacyjną jest obecność wyraźnych, białych plamek na grzbiecie zwierzęcia, które występują u susła perełkowanego. Sugeruję zmianę fotografii na inną, gdyż ta może wprowadzać w błąd.

MACIE 10 SEKUNT | KRUL SUSLUF  |  2017-03-08, 13:27:15
FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOM

MACIE 10 SEKUNT | KRUL SUSLUF  |  2017-03-08, 13:26:06
FYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMFYSLIJCIE TO DO CIESIENCIU ZNAJOMYH ALPO MOJE SUSLY WAS ZJOMVV

Dodaj komentarz

Autor:

Temat:

Treść:

Zarejestruj się, jeśli chcesz być powiadamiany o odpowiedziach.

Zabespieczenie antyspamowe, przepisz liczbę: 19 ->

Copyright © drapiezniki.pl | 2023

Start  |  O nas  |  Kontakt  |  Regulamin